Kripto para birimlerinin hızla gelişen dünyasında, şüphelenmeyen yatırımcıları ve kullanıcıları hedef alan dolandırıcılıklar giderek yaygınlaşan olaylar haline geldi. Dolandırıcılar, korumasız yatırımcıları paralarını yatırmaya ikna etmek için kimlik avı düzenleri, Ponzi düzenleri ve hatta sahte ilk para teklifleri (ICO’lar) gibi karmaşık ve çeşitli yöntemler kullanır. Başkalarının da aynı duruma düşmesini önlemek için bu dolandırıcılık olaylarını düzgün bir şekilde bildirmek önemlidir. Türkiye, ulusal para biriminin hızla değer kaybetmesi ve endişe verici enflasyon nedeniyle 2020 yılında dünyanın 4. en yüksek kripto para kullanım oranına sahip oldu. Bu yazımızda kripto dolandırıcılığı olaylarıyla karşılaştığınızda atmanız gereken temel adımları listeleyeceğiz.
Kripto dolandırıcılığının türleri nelerdir?
Kripto dolandırıcılıkları farklı şekillerde ortaya çıkar ve sahtekârlık veya aldatma yoluyla mali avantaj elde etmenin bir yoludur. Dolandırıcılık, gerçekleri tahrif etmeyi, çalmayı, yanlış bildirmeyi veya atlamayı içerir. Bu tür bir dolandırıcılığın kurbanı olmak, dijital varlıklarınız ve yatırımlarınız üzerinde büyük bir etkiye sahip olabilir. İnternetin sağladığı anonimlik, başka birinin varlıklarını taklit etmeyi ve çalmayı oldukça kolaylaştırır. Bunlar en yaygın dolandırıcılık kategorilerinden bazılarıdır:
- Yetkili anlık ödeme (APP) dolandırıcılığı: Bunlar genellikle bir dolandırıcının, kendi dolandırıcılık ayrıntılarıyla manipüle edebileceği işlemleri tanımlamak için bir e-posta hesabına veya sunucuya girip izlemesini içerir.
- Yatırım sahtekarlığı: Yatırım sahtekarlıkları oldukça yaygındır ve yatırımcıları yüksek getiri vaadiyle yüksek riskli yatırımlara yönelmeye ikna eden, ancak bunların bir dolandırıcılık planına dönüşmesine neden olan şirketleri içerir.
- Tedarik zinciri sahtekarlığı: Tedarik zinciri sahtekarlıkları, Kovid-19 salgını sonrasında yaygınlaştı. Bunlar arasında rüşvet, yolsuzluk, envanter ve depo dolandırıcılığı, varlıkların kötüye kullanılması ve satışlarda sahtecilik yer alıyor.
- Yanlış muhasebe: Bunlar, varlıkların, gelirlerin ve borçların enflasyonunun hesap dışı tutulduğu, son yıllarda tanık olunan en büyük dolandırıcılıklardan bazılarıdır.
Bir kripto dolandırıcılığının kurbanı olduğunuzda ne yapmalısınız?
Herhangi bir kişi için, uluslararası bir dolandırıcılık şüphesiyle uğraşılan ilk 24 saat, en belirleyici anlardır. Varlıkların güvence altına alınması ve kurtarılması önemli olsa da, bu süre zarfında alınan kararlar ve eylemler de hayati öneme sahiptir.
Dolandırıcılıktan şüphelenildiğinde veya fark edildiğinde hızlı hareket etmeniz zorunludur. Beklemek, saldırganlara aldıklarını gizlemeleri için yalnızca daha fazla zaman tanıyacaktır. Taslak Türk kripto kanunu, yetkisiz kripto varlık hizmetlerine karışanlar için katı cezalar getiriyor. Tasarı taslağına göre, izinsiz olarak kripto varlık hizmet sağlayıcısı olarak faaliyet gösterenler, büyük para cezalarının yanı sıra yaklaşık üç ila beş yıl hapis cezasıyla cezalandırılacak.
Yeni kripto yasasına göre, kripto alanındaki piyasa manipülasyonu da hisse senedi manipülasyonuyla aynı şekilde değerlendirilecek ve aynı cezalara tabi olacak. Türkiye’deki kripto dolandırıcılığı mağdurlarının, kripto borsa platformlarına karşı dava açmak için yasal gereklilikleri var. Kanun, hem hizmet sağlayıcının hem de müşterilerinin uğradığı zararların telafisini destekleyerek hesap verebilirliği ve adaleti sağlamaktadır.
Kendinizi veya tanıdığınız birinin bir kripto dolandırıcılığının kurbanı olduğunu görürseniz hızlı hareket etmeniz önemlidir. İlk adım, işlem kimlikleri, e-posta yazışmaları ve şüpheli etkinliklerin ekran görüntüleri de dahil olmak üzere dolandırıcılıkla ilgili tüm önemli bilgileri toplamaktır. Olayı bildirdiğinizde bu çok önemlidir. Daha sonra, ek kayıplardan kaçınmak için saldırganla daha fazla etkileşimi durdurun. Deneyiminizi belgelemeniz, başkalarının da benzer tuzaklardan kaçınmasına yardımcı olacaktır.
- Dolandırıcılığın kanıtlarını toplayın
- Saldırganla tüm iletişimi kesin
- Deneyiminizi doğru şekilde belgeleyin
- Finansal bilgilerinizin ihlali durumunda bankanıza veya borsanıza haber verin.
- Farkındalığı artırmak için ailenizi ve arkadaşlarınızı bilgilendirin
Dolandırıcılığın Yetkililere Bildirilmesi
Gerekli tüm bilgileri topladıktan sonraki adım, dolandırıcılığı ilgili yetkililere bildirmektir. Dolandırıcılık olaylarını bildirmek, kurumların bu dolandırıcılık faaliyetlerini takip etmesine ve kaybedilen fonları kurtarmasına yardımcı olur. Yetkililere soruşturmalarında yardımcı olmak için durumunuzla ilgili ayrıntılı bilgi vermelisiniz. Yerel kolluk kuvvetlerine bir rapor sunabilir ve ulusal tüketici koruma kurumlarıyla iletişime geçebilirsiniz. Dolandırıcılığa karışan herhangi bir kripto para borsası varsa, devam edin ve onlara kaybı bildirin.
Dolandırıcılığı bildirmek için devlet kurumlarının yanı sıra kullanabileceğiniz birçok çevrimiçi platform bulunmaktadır. Bunlar, devam eden dolandırıcılık konusunda başkalarını uyarmaya yardımcı olacak ve saldırganlara karşı daha hızlı harekete geçilmesine yol açabilecektir. Topluluk izleme gruplarında ve sosyal medya platformlarında farkındalığı artırın.
Çözüm
Bir kripto dolandırıcılığını bildirmek, kendinizi ve kripto para birimi topluluğundaki diğer kişileri korumanın önemli bir adımıdır. Dolandırıcılık türlerinin farkında olarak ve bildirimde bulunulacak doğru makamlar hakkında bilgi sahibi olarak saldırganlarla mücadeleye etkin bir şekilde katkıda bulunabilirsiniz. Üstelik bu dolandırıcılıklara ilişkin farkındalığın yayılması, gelecekte yaşanacak olayların önlenmesine de yardımcı olabilir. Her zaman bilgili ve uyanık olmak önemlidir.
